Home » Eindelijk erkenning dankzij ‘hamsterende’ tolk Irma

Eindelijk erkenning dankzij ‘hamsterende’ tolk Irma

Geplaatst op 04 juni 2020, 19:03 uur door de redactie.

Niet het ongeschonden coronakapsel van premier Mark Rutte of de kekke schoenkeuze van minister Hugo de Jonge, maar de vertalingen van gebarentolk Irma Sluis waren het gesprek van de dag rond de corona-persconferenties. Zo heeft de crisis ook iets positiefs opgeleverd: eindelijk erkenning voor iedereen met een gehoorbeperking.

Het was een primeur in de Nederlandse geschiedenis: live persconferenties die voor het grote publiek synchroon werden vertaald door een gebarentolk in de Nederlandse Gebarentaal, kortweg NGT. Er volgde een tsunami aan allerlei persiflages, maar het was bittere ernst. Immers, 17 miljoen mensen, waaronder naar schatting ruim 1,5 miljoen doven- en slechthorenden, moesten direct weet hebben van de vergaande maatregelen die de overheid noodgedwongen nam. Dat heeft ertoe geleid dat er (veel) meer begrip, maar met name erkenning is voor doven- en slechthorenden.

Doventolk NOS Journaal

Voordat Irma Sluis werd aangesteld als doventolk tijdens de coronacrisis gebeurde er iets opmerkelijks in de uitzending van het NOS Journaal op 10 maart. Machiel Ouwerkerk is doof en hield een bord omhoog achter een verslaggever met daarop de tekst ‘Waar is de gebarentolk voor doven tijdens crisissituaties?’. Zijn spontane protestactie kon rekenen op veel bijval. De NPO liet desgevraagd weten met het onderwerp bezig te zijn. Nog geen twee dagen later stond Irma Sluis naast de premier tijdens de eerste grote persconferentie van het kabinet en RIVM om het volk bij te praten over de coronamaatregelen. Diezelfde dag werd ook kenbaar gemaakt dat de NOS voorlopig tijdens de achtuurjournalen een gebarentolk inzet.

Ouwerkerk vertelde later in gesprek met de NOS dat ondertiteling niet voldoende is en ook doven in crisissituaties recht hebben op volledige informatie. “Alleen tekstondersteuning is te weinig. Dan voel ik me wankel en onzeker. Een tolk kan interpretatie duidelijk maken en met intonatie aangeven of het serieus of niet serieus is. Ook of iets wel of niet waar is, kan met gebarentaal duidelijk worden. Nu er een gebarentolk staat, hoef ik niet op andere zaken te letten en voel ik mij meer ontspannen. Dit voelt als een overwinning”, aldus de Brabander.

Inmiddels wordt op allerlei terreinen gewerkt aan het verbeteren van de positie van mensen met een beperking. Zo heeft Nederland in 2016 het VN-verdrag Handicap geratificeerd. Dit verdrag moet ervoor zorgen dat iedereen met een beperking zoveel mogelijk mee kan doen in de maatschappij. Daarvoor is onder meer de ‘Wet gelijke behandeling van mensen met een handicap of chronische ziekte’ gewijzigd. Ook is geregeld dat vanaf 2019 alle stemlokalen voor iedereen toegankelijk moeten zijn. Met het programma Onbeperkt meedoen! wil het kabinet dit verdrag zoveel mogelijk vertalen naar de praktijk.

Gebarentaal Hamsteren

Bij de eerste corona-persconferentie met Irma ontstond er onbedoeld een – inmiddels iconische – uitdrukking: hamsteren. De vertaling van dat begrip was hard nodig nadat er een run ontstond op levensmiddelen na het afkondigen van de intelligente lockdown. Het voor niet-doven komische gebaar werd door bekend en onbekend Nederland massaal geïmiteerd. Zelfs Hugo de Jonge liet Irma

op verzoek bij een latere persconferentie het gebaar nog eens herhalen en vestigde daarmee nog maar eens extra de aandacht op de onmisbare gebarentaal.

Wissel tolk Irma en Corine

Heel Nederland was de dag na de persconferentie in de ban van de wissel van Irma door haar collega Corline Koolhof. Dat was uiteraard vooraf duidelijk, want de persconferentie duurde langer dan gebruikelijk en fysiek gezien zijn de expressies van een gebarentolk nogal inspannend. Om iedereen goed te blijven informeren, was ‘de wissel’ dan ook logisch. Dat tv-kijkend Nederland dat niet meteen begreep, is natuurlijk geen verrassing. Al snel deden de wildste geruchten en oproepen de ronde op social media. ‘Is ze verhuist naar de commerciëlen’, vroeg een voetbalcommentator zich af op Twitter, maar ook bezorgde reacties over een overbelaste Irma en leuzen als ‘wij willen Irma’ waren al snel trending. Maar ook: ‘Na de terrassen de sportscholen, de bioscoop, het theater, de kroeg én de parenclub pakken ze nu ook Irma af’, schreef Merel Morre op Twitter. Deze allesomvattende tweet ging zelfs viral. Ondanks de aankondiging van de versoepelde corona-restricties die al vanaf medio maart golden, werd er niet massaal gejuicht in de huiskamers, maar bleef iedereen met vraagtekens zitten vanwege de opmerkelijke wissel. Zelfs de nationaal bekritiseerde wissel op het EK in 2004, toen sterspeler Arjen Robben plaats moest maken voor Paul Bosvelt werd gekscherend benoemd als vergelijking. Om aan alle theorieën een eind te maken, werd al snel na de persconferentie via een communiqué duidelijk gemaakt dat de wissel vooraf was voorzien om de kwaliteit van de vertaling in NGT te waarborgen.

Forse toename opleidingen gebarentolk

Dankzij de personferenties is Irma niet alleen een ware BN’er geworden, maar heeft er wel voor gezorgd dat iedereen met een auditieve beperking zich ‘gehoord’ voelt. En misschien het belangrijkste nog de gebarentaal op de kaart gezet. Opvallend is dan ook dat  de interesse in opleidingen om als gebarentolk geschoold te worden in de rap tempo is toegenomen.

Gebarentaal ‘het nieuwe normaal’

Waar doven- en slechthorenden zich eerder genegeerd voelden, heeft de coronacrisis ertoe geleid dat gebarentaal inmiddels onderdeel is geworden van het ‘nieuwe normaal’, zoals het hoort. Een lichtpuntje in een donkere tijd, waarin hamsteren inmiddels verleden tijd is dankzij Irma.

Start met daten Inloggen